İNSAN HAYATI...

Sevgili kardeşlerim, 

yeğenlerim ve dostlarım.

Bu sıralarda Türkiye İsrael arasında trafik yoğun. Göç edenler, etmeyi düşünenler, bir fikir edinmek için bakmaya gelenler çok. Gelenlerin çoğu İsrael’i çok pahalı buluyorlar. Gerçekten pahalı mı? Bir irdeleyelim dedim.

Ev meselesinden başlayalım.  Konut, İsrael’de çok pahalılandı.  Sebebi belki biraz İsrael halkının artan talebi, belki aliyalar (göçler) belki de ekonominin gidişatı belki de artan işçilik fiyatları. Devlet fiyatları düşürmeye çalışıyor. Son bir senede fiyatlar % 2,6 gerilemiş. Hikâye tabii. Devlet artan fiyatlardan çok tedirgin. Ekonomistler 2007de Amerika’da yaşanan krize benzer bir oluşumdan korkuyorlar.

Türk asıllıların birinci tercihi Tel Aviv’de Ramat Aviv semti. Şimdilerde biraz da Hod Haşaron öne çıkmakta. Hertzliya da tercih ediliyor. Fiyatlar 750-800 bin dolar civarında. Gençler ise Raanana’yı çok tutuyorlar. Raanana’da bir Türk kolonisi oluştu. Kafeleri hatta sinagogları bile var. Buralarda, yeni binalarda 700 bin dolardan aşağıya ev bulmak zor, Raanana’da yeni proje de çok az. Genelde eski evleri, Türkiye’dekine benzer “kentsel dönüşüm” gibi tasarımlarla yeniliyorlar.

Ancaaaak, tek alternatif bu değil. Merkezden biraz uzaklaştınız mı, Binyamina, Kfar Sava gibi yerlerde yeni sitelerde rahatlıkla bir buçuk milyon şekele evler var. Hemen burun kıvırmayın. Binyamina, yollarında portakal ağaçları olan yemyeşil bir yer. Kfar Sava’da öyle. Bunlar öyle uzak değil. Kfar Sava Raanana’nın burnunun dibinde. Binyamina ise trenle Tel Aviv’e 40 dakika mesafede. Sınırlı imkânları olan, İsrael’de kendilerine yeni bir hayat kurmak isteyen gençler buraları düşünmeli.

Fiyatları kıyaslamak istiyorsanız, İstanbul Tarabya’da bir ev ne kadar, ya da Beylikdüzü’nde kaç para, ona göre karşılaştırmak lazım.

Şimdi araba işlerine bakalım. Önce benzin. 95 oktan kurşunsuz benzin İstanbul’da galiba 5.30 TL. İsrael’de 6 liranın biraz altında. Sigorta da İsrael’de  pahalı. Trafik sigortası 3-4 yaşında bir normal bir araba için 1.300 TL, kasko ise 3.000 TL civarında. Elbette arabasına göre değişiyor. Bahsettiğim gibi bir arabanın yıllık vergisi 1.300 TL. Yılda bir kere teste giriyorsun. Test parası 150 – 200 TL. gibi. 10 bin bakımı için tamirci arıza yoksa yağ değişimi, filtreler filan en 400 – 500 TL alır. Malzeme de ayrı tabi. Uzun lafın kısası, lüks olamayan, yılda 15-20 bin kilometre yol yapan, sıradan, 1600 motor bir arabanın aylık masrafı 1500-2000 TL.dir. (Tecrübeyle sabit, boş yere çarpıp bölmeyin)

Araba fiyatlarına gelince, 8-10 yaşında  1200 ya da 1600 motor 100 – 150 bin km.de bir arabayı 15 bin TL.ye, ya da durumuna göre, biraz daha altına alabilirsiniz. ( 8 ay evvel 98 model 150.000 km deki  Lancer arabamı temiz durumda olmasına rağmen 10 bin şekele satabildim.)

İstanbul’a göre çok farklı bir fiyat araba yıkamada kendini gösteriyor. Netanya’da otomatik makine ile dış yıkama 30 TL, iç dış 60 TL. Üstelik de öyle pırıl pırıl değil. Bu fiyat yerine göre 40 TL.ye kadar düşüyor.

Yiyecek içecek fiyatları, Türkiye’ye kıyasla çok daha pahalıdır. Taze kaşeri örnekleyelim. İsrael’de taze kaşere “emek” diyorlar. Ya da birazcık daha yağlı olan “gilboa”. Bunların kilo fiyatı 40 – 45 şekel arasında. Türkiye’de Sütaş taze kaşer 26 lira. Şimdi bu fark neredeyse tüm yiyecek malzemelerinde var.

Giyimde de fark neredeyse Türkiye’nin iki mislidir. İsrael bir tekstil ülkesi değil. Neredeyse her şey ithal. Türkiye hem tekstilde çok ileridir hem de tam bir alış veriş cennetidir. Türkiye’de 100 liraya aldığın gömleği burada 200 şekle alamazsın. Hoş bulamazsın da…

Bu örneklerden hareketle İsrael’deki fiyatları, mobilya, elektrikli eşya, ya da zücaciyeye uygulayabilirsiniz.

Buraya kadar size İsrael fiyatlarının Türkiye’ye nazaran ne kadar pahalı olduğunu anlatmaya çalıştım. Ama esasında kazın ayağı öyle değil.

Bakın arkadaşlar, Türkiye’de asgari ücret 1404 lira. Bununla kilosu 26 lira olan Sütaş peynirden 54 kilo satın alabilirsin. İsrael’de ise asgari, ücret 5000 şekel. Birkaç ay sonra 5300 olacak. Bu resmisi.  Ayda 5300 şekel kazanan birisi kilosu 45 şekel olan o taze kaşerden tam 117 kilo alabilir. Hangisi ucuz, hangisi pahalı?

Türkiye’de asgari ücretle tanesi 100 lira olan gömlekten 14 tane alabilirsin. İsrael’de ise asgari ücretle tanesi 200 lira olan gömlekten 26 tane alabilirsin. Hangisi ucuz, hangisi pahalı?

Türkiye, ya da başka bir ülke ile İsrael fiyatlarını kıyaslarken yukarıda örneklerini sunduğum gibi kıyaslamak lazım. Karşılaştırmalar Türkiye’de kazanıp İsrael’de harcamak gibi düşünülmemeli. O turistler için. İsrael’de yaşayıp, İsrael’de kazanıp, İsrael’de harcıyorsan işler çooook değişir. Buraya bir hafta gelip bu güzel ülkeyi “İsrael’de hayat çok pahalı”  diye karalamayın. Neye göre pahalı? Gerçekçi olun.

Bir tek şey İsrael’de gerçekten çok pahalı ve çok değerlidir. İnsan hayatı. İşte o da Türkiye’de çok ucuzdur. Dikkatinizi çekerim.

Bu haftalık da bu kadar sevgili kardeşlerim, yeğenlerim ve dostlarım.

Hoşça kalın, sevgiyle kalın.

Aaron Baruch  (Ankaralı)