Değerli dostlarım,
Bu gün size Mossad’ın çok az bilinen bir
operasyonunu anlatmaya çalışacağım. Bu öyle bir konu ki neredeyse İsrael’i
ikiye bölecekti. Mossad bu operasyonda düşmanla, ya da başka haber alma
örgütleriyle değil, doğrudan İsrael vatandaşları ile mücadele edecek ve ülkeyi
belki de parçalanmaktan kurtaracaktı.
Olayın başkahramanlarından biri olan yaşlı
Nahman (Shtarkes) sakallı, sıska, gözlüklü, acayip inatçı, sert bir adamdı ve
fanatik bir Hassid’di. Ne KGB, ne de Sibirya’daki Sovyet toplama kampları, bir
gözünü ve buz ısırığından üç ayak parmağını kaybetmesine rağmen onun direncini
kıramamıştı. İhtiyarın bir oğlu, eşkıyalar
tarafından öldürülünce, geriye kalan iki oğlu, Shalom, Ovadia ve kızı İda ile teselli
bulmaya çalışıyordu. İda bir terzi olan Alter ile evliydi.
İda ve kocası Alter, maddi imkânsızlıklar
yüzünden bir müddet Nahman’ın evinde yaşadılar. 1953 yılında kızları Zina’dan
sonra ikinci bir çocukları oldu. Bu mavi gözlü, sarı saçlı, beyaz tenli süper
güzel bir bebekti. Adını YOSSELE koydular.
Dört yıl sonra önce ihtiyar Nahman ile
oğlu Shalom, birkaç ay sonrada İda ve kocası Alter İsrael’e Aliya (Göç) yaptılar.
Nahman, Yeruşalayim’in ultra- Ortodoks kesimi olan Mea Shearim’deki Breslau
Hassidim tarikatına bağlıydı. Burası uzun siyah paltolu ya da ipek kaftanlı,
siyah kürk şapkalı, favorileri uzun ve lüleli erklerle, başları perukla ya da başörtüsüyle
kapatılmış kadınların yaşadığı bambaşka bir dünya idi. Yeşiva’ların, (Yahudi din okulu) sinagogların,
ünlü hahamların hüküm sürdüğü bir dünya…
İda ve terzi kocası Alter bir müddet
sonra bir ev satın alarak Nahman’ların evinden ayrıldılar, fakat borç altında
ezilmekteydiler. Kızları Zina’yı bir din kuruluşuna, oğulları Yossele’i de Nahman’lara
emanet ettiler. Buna rağmen İda ile Alter’in iki yakası bir araya gelemiyordu.
Nahman, tesadüfen genç çiftin Rusya’daki eski arkadaşlarına yazdıkları
mektuplardan bazıları okumuş ve kızı ile damadının Rusya’ya geri dönmek
niyetinde olduğu anlamını çıkartmıştı. Nahman son derece sinirlenmiş ve Yossele’i
annesi ile babasına geri vermemeyi kafasına koymuştu.
Ne var ki İda ve terzi kocası Alter 1959
yılında sorunlarını çözdüler ve oğullarını büyükbabadan geri almaya karar
verdiler. Aralık ayında İda oğlunu almak için babasının evine gitti. Fakat Nahman
ve Yossele evde değildi. Annesi İda’ya “sen şimdi git, ağabeyin Shalom
Yossel’i sana yarın getirir” dedi. Ertesi gün Shalom İda’nın evine yalnız geldi
ve babası Nahman’ın çocuğu geri vermeyeceğini söyledi.
Bunun üzerine İda kocası ile Yeruşalayim’e
babasının evine koşar. Yossele evdedir. Oğullarını alıp geri dönmek isterler. Gece
geç vakit olmuştur. Çocuk uyuya kalmıştır. İda’nın annesi, “evinize gidin,
onu yarın size kendi ellerimle getireceğim” der. Anne ve baba razı olurlar,
çocuklarını öperler ve giderler. Ancak bir daha çocukları Yossel’i öpebilmeleri
için yıllar geçecektir.
Ertesi gün çocukları gelmez. Tekrar,
tekrar Nahman’ın evine giderler. Çocuk artık evde değildir. Nahman, çocuğun
yerini söylemeyeceğini ve onu geri vermeyeceğini söyler. İda ve kocası sonunda
polise gider. Artık hukuki süreç başlar.
Mahkemeler, tutuklamalar başlar. Nahman
ne mahkemeye boyun eğer ne de polise. Hapse atılır. Nuh der peygamber demez.
Aylarca hapis yatar. Salıverilir sonra bir üst mahkeme tarafından yeniden
tutuklanır. Ancak inatçı ihtiyar çözülmez. Bu arada polis her yerden eli boş dönmektedir.
Sonunda polis mahkemeden aramalara son verilmesi için izin ister. Mahkeme kabul
etmez. Polis tam bir çıkmaza girmiş, adalet tıkanmış, olay ülke boyutlarında kargaşaya
dönmüştür. Devlet çocuğu bulamamaktadır.
1960 Mayısında konu Knesset’e geldi.
Dinci milletvekilleri bu çocuğun kaçırılmasının İsrael’de bir din savaşı başlatabileceğini
ön görmekteydi. Basın da olayı devamlı kurcalıyordu, polis de alay konusu haline gelmişti. Yoldan
geçen yeşiva öğrencileri laik gençler tarafından dövülmeye başlanmıştı. Bu
gençler Ortodoks Yahudileri her yerde sıkıştırmakta ve “Yossele nerede”
diye bağırmaktaydılar. Ülke laik kesim ile dinciler arasında bölünmek üzereydi.
İsrael tam da bu durumdayken başka çaresi kalmayan başbakan Bengurion, ramsad (Mossad başkanlarına ramsad denir) Isser’i
aradı.
Bengurion ve Isser buluştuklarında bir
müddet havadan ve sudan konuştular. Sonra Bengurion birden konuyu açtı:
-Çocuğu
bulabilir misin Isser, söyle bana?
-Benden istediğin buysa, dedi Isser,
bulmaya çalışırım.
Isser ofisine dönünce yeni bir dosya açtı
ve adını “kaplan yavrusu operasyonu” koydu. Hayatının en karmaşık harekâtlarının
birini başlattığından haberi yoktu.
Isser ve arkadaşları yaklaşık kırk
kişiden oluşan bir görev timi kurdular. Timde en iyi Şabak dedektiflerinden,
gönüllülerden, din ajanlarından insanlar vardı. Ajanlar beceriksizce ultra Ortodoksların
kalelerine girmeye çalıştılar, her seferinde tam bir başarısızlıkla geri
döndüler. Sonradan ajanlardan biri, girmeye çalıştıkları dünyayı, “sanki Marstaki yeşil adamların içinde göze batmamaya çalışıyordum” diye tarif
edecekti.
Tekrar tekrar dosyaları inceleyen Isser
mayıs ayında İsviçreli bir gurubun ölen ve Yeruşalayim’e gömülecek hahamlarının
tabutuna eşlik etmek için İsrael’e geldiklerini fark etti. Şüphelendi. Bu tören
çocuğun kaçırılması için yapılan düzmece bir tören miydi acaba? Gelenleri
izlemek üzere bir ekip kuruldu ve İsviçre’ye gönderildi. Günlerce aylarca takip
sonuçsuz kaldı. Çocuk ortalıkta yoktu.
Isser kafaya koymuştu. Çocuğu bulacaktı. Karargâhını
Avrupa’ya, Paris’e taşıdı. Adamlarını dünyanın dört bir tarafına, İtalya, Belçika,
İngiltere, Güney Amerika’ya gönderdi. Yeruşalayim’den gelen ajanlar Ortodokslar'ın ünlü Yeşivalar’a katıldılar. Hatta Eichmann’ın kaçırılmasında görev yapan
ajanlar bile çocuğu arıyorlardı. Çıt çıkmıyordu. En ufak bir iz bile yoktu
Isser gece gündüz çalışıyordu.
Arkadaşları ona bir yatak getirmişlerdi. Yatağa “Yossel yatağı” ismini
takmışlardı. Yorulduğunda orada kestiriyordu. Bütün çalışmalar neticesiz
kalıyordu. Sonunda en yakın destekçileri bile artık aramayı bırakmasını tavsiye
etmeye başladılar.
Derken bir Nisan sabahı ilginç bir bilgi
geldi. Mossad ajanı Meir, Antwerp’te yaşayan yaşlı bir hahamın elmas tüccarı yandaşları
arasına sızmayı başarmıştı. Haham çok saygındı, hatta iş dünyasındaki anlaşmazlıkları
ki çoğu zaman bunlar milyon dolarlık davalar oluyordu, mahkemeler yerine
hahamın önüne geliyor ve onun sözü kanun sayılıyordu. Elmas tüccarları Meir’e,
sarışın mavi gözlü Katolik bir Fransız kadından bahsetmişlerdi. Bu kadın savaş
sırasında aralarına katılmış ve pek çok Yahudi’yi kurtarmıştı. Yaşlı haham
Itsıkel’den çok etkilenmiş ve din değiştirip Yahudi olmuştu. İlk evliliğinden
olan oğlu da din değiştirmiş, Yahudi olmuştu ve Yeruşalayim’de bir Talmud
okulundaydı. Fransız pasaportu, doğal zekâsı, iradesi her kapıyı açan sihirli
bir formüldü sanki. Şu anda topluluk için paha biçilmez değerdeydi. Gizli
örgütte geçirdiği yıllarda çok şey öğrenmişti. Akıllıydı, cesurdu, kılık
değiştirme konusunda neredeyse bir uzmandı. İzini kapatmayı biliyor,
güzelliğini, çekiciliğini silah olarak gayet iyi kullanabiliyordu. Antwerp’li Yahudiler,
ajan Meir’e bu kadın için “o kutsaldır” bile demişlerdi. Ancak Madeleine
isimli bu kadının yerini kimse bilmiyordu. Haham Itsıkel bile…
Isser’in içgüdüleri “kadını takip et”
diyordu. Görünüşte yakından uzaktan hiçbir bağ yoktu. Ancak Isser’in nazarında
bu kadın sınırsız potansiyele sahip bin bir suratlı bir kişilikti. Ortodokslar
Yossel’i kaçırmak için bundan iyisini bulamazlardı. Kadının oğlu bildiği kadarı
ile Yeruşalayim’deydi ve ismi Ariel’di. Isser ajanlarına “Ariel’i bulun ”
diye emir verdi.
Birkaç gün sonra İsrael’den cevap geldi. Madeleine’nin
oğlu Ariel gerçekten İsrael’deydi ama o da annesinin yerini bilmiyordu.
Kayıtlar incelenmeye başlandı. Son senelerde Madeleine’nin İsrael’e birkaç kez geldiğini buldular. Son sefer
geldiğinde pasaportuna kızı olarak işlettiği küçük bir kız çocuğuyla Alitalia uçağına
binerek Zürich’e doğru yola çıktığını tespit ettiler. Kimdi bu kız? Madeleine’nin
kızı yoktu. “Bulun bu kadını” dedi Isser adamlarına. “Ve çabuk olun .”
Sonunda Madeline’nin oğluna yazdığı
mektupları ele geçiren Mossad izi buldu. Hatta mektuplarda Yoselle ile ilgili
imalı ifadelere bile rastlandı. Şaşırtıcı bir şekilde Fransız gizli servisinin
de yardımıyla kadının Fransa’da bulunan evini satışa çıkarttığı ve bazı
alıcılar ile temasta olduğu öğrenildi. Belirtilen posta kutusuna Mossad
ajanları çok iyi bir fiyata ev alabileceğini bildirdiler. Paris’te büyük
otellerden birisinde 1962 Haziranında randevu verildi. Randevuya gelen kadını
ajanlar güya avukatın bürosuna gidileceği gibi bir gerekçe ile kandırıp arabaya
aldılar ve sorgu için evvelden hazırlanmış bir eve götürdüler.
Kadın eve girince bir tuhaflık olduğunu
anlamıştı.
-Neler oluyor burada?
Mossad ajanı Yaakov Caroz son derece kibar
bir şekilde:
-Madame,
sizinle Yossel hakında konuşmak istiyoruz.
-Beni
tuzağa düşürdünüz.
-Madame,
Israel istihbarat teşkilatı MOSSAD’ın elindesiniz ve tamamen emniyettesiniz.
Bize yardımcı olacağınızı umuyoruz.
Aynı anda Yeruşalayim’de Ariel’de gözaltına
alınır. Çapraz sorgu başlar. Ariel bütün bildiklerini anlatır. Fakat buna
rağmen ne yaparlarsa yapsınlar kadın çözülmez. Günler geçmektedir. Evin kadının
bulunduğu bölümüne erkekler girmez. Yahudi bir kadın ajan Madeleine’ye koşer yemekler pişirir ve ihtiyaçlarını
görmekte yardımcı olur.
Isser kadının entelektüel, çok zeki ve
bilgili bir kadın olduğunun farkındaydı. Onunla bu şekilde konuşulmalıydı. Sorgu
tıkanmıştı. Kadın direniyordu ve tehditlere pabuç bırakacak biri değildi.
Feleğin çemberinden yüz kere geçmişti.
Sonunda Isser sorguya kendisinin
girmesinin iyi olacağına karar verdi.
-Madame, sizin karşınızda şu anda İsrael
devletini temsil ediyorum. Ben İsrael gizli teşkilatını başkanı Isser Harel’im.
Oğlun bize bilmemiz gereken her şeyi anlattı ve senin hakkında neredeyse her
şeyi biliyoruz. Yahudi dinine geçtin ve İsrael olmadan Yahudiliğin ayakta
kalması mümkün değil. Kaçırılmasında rol oynadığın çocuk İsrael’de laik kesimle
dinciler arasında bir savaşa sebep olmak üzere. Lütfen bize yardımcı ol ve
çocuğun yerini söyle. Sen de bir kadınsın, bir annesin, birisinin sırf çocuğunu
yetiştirme tarzını beğenmediği için senden alıp kaçırırsa ne hissedersin? Seni temin
ederim ki ne senin ne oğlunun ne de bu olaya karışan her hangi birisinin
hakkında dava açılmayacak.
Odadaki tek eşya olan masa ve iki
iskemlede Madeleine ve Isser Harel karşılıklı oturmaktaydılar. Isser’in
arkasında iki ajan ayakta kıpırdamadan duruyorlardı ve Isser’in kişiliğini açıklaması dolayısıyla hayretten
dillerini yutmak üzereydiler. Sorgunun en kritik yerine gelinmişti. Sessizce
beklediler. Kadının yüzünde yaşamakta olduğu içsel çatışma ayan beyan
okunuyordu.
Sonunda ilk konuşan Madeleine oldu:
-Söylediğin kişi olduğuna neden inanayım?
Isser cebinden hakiki pasaportunu
çıkartıp kadına verdi. Kadın pasaportu bir uzman gibi inceledi. Defalarca Isser’in
resmine ve Israel devletinin mührüne baktı, sonunda:
-Tamam, daha fazla dayanamayacağım, Yossele,
Gertner ailesinin yanında, 126 Pen Sokağı
Broklyn, New York. Adı Yankele olarak değiştirildi.
Yossel’in Amerika’dan alınıp İsrael’e getirilmesi
hiç kolay olmadı. FBI çocuğu vermek istemedi. Sonunda olay Amerika adalet bakanı
Robert Kenndy’nin önüne geldi ve ancak o zaman çözülebildi.
Yossele’i taşıyan uçak 4 Temmuz 1962 günü
Lod havaalanına indi ve ailesine teslim edildi. İsrael’de gazeteler uzun uzun bu hikâyeyi
yazdılar. Halk devletin gizli teşkilatı olan MOSSAD’a bir kere daha hayran
oldu.
Size çocuğun kaçırılmasının detaylarını
uzun uzun ahlatmayacağım. Sadece ihtiyar Nahman haham Itzıkel’den yardım
istemişti. Haham da Madeleine’yi çağırmış ve onu görevlendirmişti. Bu noktada
Ultra-ortodoks Yahudilerin dünyasının ne kadar karmaşık ve kapalı olduğunu
söylemekle yetineceğim. O kadar ki MOSSAD bile bu dünyaya sızması son derece
zor olabilmiştir.
Operasyondan sonra Paris’teki karargâhta
küçük bir kutlama yapıldı. Bütün ajanlar Yossel’in yatağını da alıp İsrael’e
döndüler. Isser Madeleine’ye MOSSAD’da çalışmasını önerdi ama kadın kabul
etmedi. Daha sonra fanatik Naturei -Karta tarikatını hahamı Amram Bloy ile
evlendi.
Isser Harel ve Yossel dokuz yıl sonra bir
partide tanıştılar. Yossele o sırada bir tank birliğinde askerdi ve Isser’e “sayende
buradayım, sen olmasaydın burada olamazdım” diyerek teşekkür etti.
Esen kalın.
Aaron Baruch (Ankaralı)
Kaynakça : MOSSAD - Mıchael Bar-Zohar - Nıssım Mıshal
Detayları merak edenler varsa bana
yazabilirler, elimden geldiğince cevaplarım…