50 ÜLKEDE AŞI BAŞLADI – İSRAİL NASIL BAŞARDI?

 

 

ABD'deki Johns Hopkins Üniversitesi verilerine göre, 2020 yılı sona ererken dünyada korona virüs vakalarının sayısı 83 milyonu, Covid-19 kaynaklı can kaybı ise 1,8 milyonu aştı. Korona virüse karşı aşılama çalışmaları ise yaklaşık 50 ülkede başladı. İngiltere'de yayımlanan “Guardian” gazetesi bu çalışmaların ne aşamada olduğunu derledi.

Çin'de aşılama çalışmaları herhangi bir aşıya resmi onay verilmeden önce yazın başlamıştı. Bugüne dek 5 milyona yakın kişiye aşı yapıldı. Pekin, bugün “Sinopharm” aşısına "koşullu" olarak onay verdi. Aşının Covid-19'a karşı yüzde 79 etkili olduğu belirtiliyor.

Çin'de Pekin Biyolojik Ürünler Enstitüsü ve Sinopharm tarafından geliştirilen aşı, ülkede yaygın kullanım onayı alan ilk korona virüs aşısı oldu.

İn aktif virüs yöntemini kullanan aşı, Faz-3 aşamasındaki test sürecinin ara sonuçlarına göre yüzde 79,34 oranında koruyuculuk etkisi gösterdi. Öte yandan aşının denemelerine ve olası yan etkilerine ilişkin ayrıntılı bilgi henüz paylaşılmadı.

İki doz halinde uygulanan “Sinopharm” aşısı, 50 bini aşkın kişide test edildi. Aşı, 2-8 derece sıcaklıkta saklanabilmesi nedeniyle kullanım kolaylığına sahip. Aşılar, Çin genelinde herkese ücretsiz olarak sağlanacak.

Türkiye'nin anlaşma yaptığı “SinoVac'a ait CoronaVac” aşısına benzer şekilde, “Sinopharm” aşısı da birçok ülkeyle sözleşme imzaladı. Pakistan, Endonezya, Mısır ve Bahreyn, “Sinopharm” aşısını alacak ülkelerin başını çekiyor.

Rusya'da geliştirilen “Sputnik V” aşısı 5 Aralık'tan itibaren Rusya'daki yüksek risk grubundakilere uygulanmaya başlandı.

Belarus ve Arjantin de “Sputnik V'e” onay verdi. Salı günü bu ülkelerde de aşılamaya geçildi.

Cezayir de Ocak'ta bu aşıyı uygulamaya başlayacak.

Batılı ülkeler arasında ise  İngiltere, Amerikan-Alman ortaklığı “Pfizer/BioNTech” tarafından geliştirilen aşıya ilk onay veren ülke oldu. 8 Aralık'ta aşılamaya başlandı. 27 Aralık itibariyle 950 bine yakın kişi aşılandı.

İngiltere ayrıca Oxford Üniversitesi ile “AstraZeneca'nın” geliştirdiği aşıya da onay veren ilk ülke oldu. Bu aşı 4 Ocak'tan itibaren uygulanacak.

Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) 31 Aralık'ta acil kullanım onayı verdiği ilk aşı da “Pfizer/BioNTech” oldu.

Kanada ve ABD 14 Aralık’ta, İsviçre 23 Aralık’ta, Sırbistan, 24 Aralık’ta ve AB ülkelerinin çoğu 27 Aralık’ta, İzlanda ise 29 Aralık’ta “Pfizer/BioNTech” aşısı ile vatandaşlarını aşılamaya başladı.

ABD ve Kanada ayrıca Amerikan ilaç şirketi “Moderna'nın” geliştirdiği aşıya onay veren ilk ülkeler oldu. Bu aşının 6 Ocak'ta da AB'de onaylanması bekleniyor.

ABD'de 2,8 milyon kişiye Covid-19 aşısının ilk dozu uygulandı. 27 AB üyesi ülke arasında Almanya beş günde 130 bin doz ile başı çekiyor.

Ortadoğu'da Birleşik Arap Emirlikleri, Çin'in “Sinopharm” aşısı ile 14 Aralık'ta, Dubai ise “Pfizer/BioNTech” aşısıyla 23 Aralık'ta vatandaşlarını aşılamaya başladı.

Suudi Arabistan ve Bahreyn 17 Aralık, İsrail 19 Aralık, Katar 23 Aralık, Kuveyt 24 Aralık, Umman ise 27 Aralık’ta aşı çalışmalarını başlattı…

Bu ülkelerin tümünde “Pfizer/BioNTech” aşısı, Bahreyn'de ise Çin'in “Sinopharm” aşısı kullanılıyor.

Günde 150 bin kişiyi aşılama hedefi koyan İsrail’de, şimdiye dek  (31.12.2020) 1 milyondan fazla kişiye  aşı yapıldı. Bahreyn'de bu rakam 60 bine yaklaşırken, Umman'da 3 bini aştı.

Türkiye'de Çin aşısı “Sinovac” kullanılacak. Türkiye'ye, Çin'den satın alınan “Sinovac” aşısının ilk teslimatı 30 Aralık'ta ulaştı. Aşılamaya ocak ayında başlanacak.

Türkiye ayrıca Rusya'da geliştirilen “Sputnik V” aşısının Türkiye'de de üretilmesi için Rusya ile anlaşmaya varıldığını duyurdu.

Latin Amerika'da Meksika, Şili ve Kosta Rica, “Pfizer/BioNTech” aşısını 24 Aralık'ta uygulamaya başladı.

Asya'da Singapur 30 Aralık'ta aşı kampanyasını başlattı.

Hindistan, Japonya ve Tayvan 2021’in ilk çeyreğinde, Pakistan ve Filipinler ikinci çeyrekte Afganistan ve Tayland ise 2021 ortalarında aşılamaya başlamayı planlıyor

Afrika'da Sahra altı bölgede aşılamaya henüz başlanmadı. Batı Afrika'da ise Gine'de bu hafta Rusya'nın “Sputnik V” aşısının ilk dozları deneme amacıyla uygulanmaya başlandı.

İSRAİL NASIL BAŞARDI?

İsrail yeni yılın ilk gününde bir milyondan fazla vatandaşını aşılayarak nüfusunun yüzde onundan fazlasını koronaya karşı aşılamayı becerdi. Bu şu ana kadar nüfusa göre erişilen en yüksek sayı. Ülkenin içinde bulunduğu siyasi ortam belki de bunun en büyük etkeni.

İngiltere’de yayınlanan “Guardian” gazetesinin haberine göre hükümetlerin gözü İsrail’in aşılamadaki hızına çevrilmiş bulunmakta. İsrail’de nüfusun yüzde 10’undan fazlasının aşılanması, aşılamaya 2 hafta daha erken başlayan İngiltere’den bile yüksek.

İsrail başbakanı Bibi vatandaşlarına “salgından ilk kurtulan ülke” olma sözü verdi. Sağlık hizmetlerinin 7/24 faaliyet göstermesi sonucu “Pfizer-BioNtech” aşısının günde yaklaşık 150 bin kişiye yapılmasını sağladı. Bu sayı her gün İsrail nüfusunun yüzde 2’sinin aşı olması demek.

60 yaş üstü kişilere, sağlık çalışanlarına, hasta bakımı verenlere ve yüksek risk taşıyanlara aşı programında öncelik tanındı.

İsrail medyasına göre, hükümet “Pfize-BioNtech ve Moderna” şirketleriyle birkaç milyon doz aşının daha 2021 yılı başlarında ülkeye getirilmesi için görüşmekte…

İsrail aşılama hızı konusundaki başarısını bazı doğal avantajlarına sahip olmasına da borçlu. Hem nüfus hem coğrafi açıdan küçük olması bunda etkili oldu.  Ancak benzeri coğrafi konumda olan ve neredeyse aynı nüfusa sahip olan Avrupa ülkelerinin hiçbiri bu başarıyı yakalayamadı.  

Ülkenin sağlık sisteminin oldukça köklü olması ve son yıllarda yüksek düzeyde dijital teknolojiye geçilmesi, aşılama programında çok etkili oldu. 18 yaşından büyük herkesin sağlık güvencesine kaydolması İsrail’de zorunludur. Öte yandan orduya ait sağlık personeli de aşılama programına yardım ediyor.

Öte yandan hükümet, aşı karşıtı bilgi kirliliğine karşı da savaş veriyor. İsrail Adalet Bakanlığı aşı karşıtı yanlış bilgiler yayınlayan dört gurubun kaldırılması için Facebook’tan talepte bulundu.

Öte yandan halka cesaret vermesi ve örnek olması için ülkenin ileri gelenleri, başta Başbakan Bibi olmak üzere komutanlar, siyasiler, büyük din adamları medya önünde aşı olup halka aşı olması için tavsiyelerde bulundular.

Yetkililer, aşı olanların restoranlara girişine seyahat etmesine ve bazı kısıtlamalardan muaf tutulmasına olanak sağlayacak bir “yeşil pasaport” üzerinde çalışıyor. Ancak aşının bulaşmayı engelleyip engellemediği konusu henüz kesin olarak saptanmadığı için girişimler şimdilik netleşmedi.

Aralık ayı başlarında Pfizer’in aşı ile ilgili açıkladığı olumlu sonuçlardan sonra Bibi şirketle anlaşmak için gece gündüz çalıştığını söylemişti. Hatta Bibi’nin Pfizer’in yöneticilerini gece sabaha karşı 02’de aradığı bile söylendi.

Birçok İsrailli, hükümetin korona virüs krizine yönelik yaklaşımını ve kriz yönetimini eleştiriyordu. Ülkenin üç kez ulusal karantinaya girmesi yetkililerin salgını durdurmakta aciz kaldığı yorumlarına neden olmuştu.

Bu arada Batı Şeria’da bulunan İsrailli yerleşimciler aşı olurken Filistinlilerin daha aylarca beklemesi gerekiyor. Filistinli yetkililer Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından yoksul ülkelerin aşıya erişimi için oluşturulacak COVAX örgütü girişimiyle aşıya ulaşma çabasında. Ancak aşının en erken 2021 yılının ortasından evvel tedarik edilebilmesi mümkün gözükmüyor. İsrailli yetkililer Filistin için aşı tedarik edilebileceğini ancak Filistin yetkililerinin yardım talebinde bulunmadığını bildiriyorlar. Bu durum İsrail’in salgından tek başına çıkma hedefini de imkânsız hale getirebilir. İsrail bu konuyu çözecektir ancak nasıl, henüz bilinmiyor…

Esen kalın.

Aaron Baruch  (Ankaralı)

 

Kaynakça:

BBC NEWS - Korona virüs aşısı: Yaklaşık 50 ülkede aşılamaya başlandı, hangi ülkeler hangi aşamada? - BBC News Türkçe

Covid-19 aşısı: Sinopharm'ın aşısı, Çin'de yaygın kullanım onayı alan ilk korona virüs aşısı oldu - BBC News Türkçe

İsrail kısa sürede nüfusun yüzde 10'una aşı yapmayı nasıl başardı? - BBC News Türkçe