ŞELİ NATAN GAON’A CEVABIMDIR…
Türkiye’deki Sefarad Kültürü Araştırma Merkezi, 21
Şubat Pazar gün zoom üzerinden ULUSLARARASI LADİNO GÜNÜ etkinliği
gerçekleştirdi. Etkinlik İsrail’deki Türkiyeliler Birliğinin Facebook
sayfalarından da eş zamanlı olarak izlendi.
Konuşmacılardan Şeli Natan Gaon İsrail’de katıldığı akrabalarının
bir düğününü esprili bir şekilde anlatmış ve İsrail’i bir güzel batırmış. Çok
üzüldüm, çok talihsiz bir konuşma olmuş.
Şeli düğüne katılanların kıyafetlerine bir güzel
giydiriyor. Kiminin ayağında sandaletle kiminin şortla kiminin kadınların her
yerlerini gösteren açık kıyafetlerle geldiğini anlatıyor hatta onlara “desbragadas”
yani “kılıksız, çıplak” diyor.
Şeli, o kızlar bu memlekette askerlik yaptılar, İsrail
için ateş hattında erkek kardeşleriyle vuruştular, biri birilerinin canlarını kurtardılar,
bazen de biri birilerinin kucaklarında öldüler. Onlar yuvadan beri kız erkek
birlikte büyüdüler, birlikte yediler, birlikte uyudular, birlikte yaşadılar.
Cinsellik senin alıştığın gibi algılanmıyor buralarda. Çıplaklık kimsenin
umurunda değil.
Bir de Şeli, bak, İsrail’liler kendileri için
yaşarlar, başkaları için değil. Kendi beğendiklerini giyerler, başkalarının ne
diyeceğini düşünmezler. İsrail’liler kitabın içine bakarlar, cildine aldanıp
satın almazlar… İsrail’leler biri birilerine göz seviyesinden bakarlar, kimse
kimseyi kıyafetinin pahalılığına bakarak değerlendirmez, bu ülkede insanlar birbirilerini
servetlerine, kıyafetlerine bakıp sosyal sınıflandırmaya tabi tutmaz.
Ne yazık ki senin “desbragadas” dediğin
o insanlar senin ve senin gibi düşünenlerin bu yanlış düşünce tarzına “desbragada”
diyorlar. Esas çıplak olan senin düşünce tarzın, senin yorumun.
Bir de hayatlarını birleştiren o gençlerin bir rav
tarafından değil de stand up yapan birisi tarafından evlendirildiğini ve dolayısıyla
bu gençlerin evliliklerinin geçersiz olduğunu ima ederek çocuklarının “mamzer”
yani “piç” olacağını anlatıyorsun.
Şeli, Yahudilikte ruhban sınıfı yoktur. Rav’larda sen
de ben de aynıyız, eşitiz. İsteyen ravla evlenir isteyen komedyenle. Bu kimseyi
ilgilendirmediği gibi bu çiftlerin çocukları senin kadar, benim kadar saygın
çocuklardır. İsrail’in çocuklarına anneleri, babaları, icap ederse devlet sahip
çıkar, teudat zeut’u olan her çocuk İsrail için çok çok kıymetlidir. Kimse onlara
“mamzer” diyemez…
Cincinnati’de bir üniversitede eğitim görevlisi olan
bir Türk Yahudisi genç yıllar evvel Türkiye’de evlenmek istedi. Kizba parası
ödenmediği gerekçesiyle hahambaşılık bu çifti evlendirmeyi reddetti. Genç çift
Kuzguncuk’ta bir evde şahitler huzurunda bir arkadaşları tarafından
evlendirildi. Hahambaşılık bu çifte ketuba verdi. Bu düğünün canlı şahitlerinden
birisi hala İsrail’de yaşıyor.
Biz bu memlekette Sefaradı, Eşkenazı, Mizrahisi, Bedevisi,
Dürzisi, Arabı, Etopyalısı Hristiyanı Müslümanı bir arada yaşıyoruz. Ateisti de
var, ultra ortadoksuda, hiloniside… Lezbiyen, eşcinsel heteroseksüel bir
aradayız. İsrail’de hiçbir memlekette olmadığı kadar çeşitli gelenekler,
adetler var. Ama kimse, kimsenin adetleriyle senin yaptığın gibi alay etmiyor.
Komiklik yapmak uğruna Ladino konuşulan bütün
ülkelerden izlenen bu programda İsrail düğünüyle alay ettin. Çok yanlış oldu. Kim
bilir, eğer iki eşcinselin düğününe katılsaydın neler yazacaktın.
Bu programı hazırlayanlar en az senin kadar suçlular.
Hiç mi düşünemediler, İsrail ile alay edildiğinin, küçük düşürüldüğünün hiç mi
farkına varmadılar, ya da umurlarında mı değil, bu kadar mı kafalar kuma gömülmüş.
Defalarca yazdım, sen ve senin gibi düşünenler okumuyor
musunuz, okuduğunuzu anlamıyor musunuz bilemiyorum. İsrail’i bu ülkede en az
beş sene yaşamadan eleştirmeye kalkmayın. İsrail’i turist gibi gelerek, senede
15-20 gün burada yaşayarak anlayamazsınız.
Bu topraklarda yaşamadan İsrail’i anlamak, hissetmek,
her babayiğidin harcı değil. Hele benim memleketimle, benim ülkemin adetleriyle,
insanlarıyla alay etmek, kadınlarına “desbragadas,” çocuklarına “mamzer”
demek hiçbir babayiğidin harcı değil.
Aaron Baruch (Ankaralı)
NOT: 15 gün evvel yayınladığım ÜÇ SÖYLEM yazımın
ikinci hatta üçüncü bölümlerinin en kısa sürede yayınlamaya çalışacağım.
