TÜRKİYE’DE VE İSRAİL’DE EV FİYATLARI…

 

 

Her iki ülkede de ev fiyatları son bir-iki yıldır yükselişte. Enflasyondan arındırılmış endekse (Euronews) göre Türkiye’de ev fiyatları 2022 yılının üçüncü çeyreğinde % 58 artışla açık ara dünya rekoru kırmış durumda. Vadi İstanbul'da 60 bin lira aylık kira varmış. Türkiye’de iyi bir daire fiyatına Portekiz’de, Kaliforniya’da ufak bir bina alabilirsiniz.

Bu konuda İsrail ikinci sırada yer alıyor. İsrail’de aynı dönemde evlerdeki fiyat artışı % 13. İsrail’de merkeze yakın yerlerde 3-4 odalı (yani 3+1) bir dairenin fiyatı 800-900 bin dolardan başlıyor. Bu arada belirtmeliyim ki Tel Aviv bir istisna. 1+1 bir dairenin kirası 7 bin şekel. Bilmem anlatabildim mi? (1 şekel=6.30 TL) Bu arada Tel Aviv’de arabaya park yeri bulmak denizde tesadüfen mücevher bulmak gibi bir şey, o kadar zor… Çok büyük sıkıntı.

Bu arada hatırlatmak isterim ki Türkiye’de evlerde genel giderler, yani evlerin ortak gideri enflasyonunda rüzgârıyla inanılmaz artmış durumda. Havuzlu lüks evlerde aylık gider 10 bin TL.,  hatta bazen daha da yüksek olabiliyor. Çok daireli sitelerde bu yüzden ciddi kavgalar oluyor, insanlar mahkemelik oluyorlar. Bir de Türkiye’de doğal gaz masrafı çok ciddi bir gider. Şimdi size ilginç bir doğalgaz ile enflasyon sarmalını açıklamak istiyorum.

Biliyorsunuz bu günlerde Türkiye’de asgari ücret görüşmeleri var. Hükümet asgari ücrete enflasyon oranında zam yapma güzelliğini halka yaşatmak istiyor. Bu arada seçim arifesinde Noel baba gibi hediyeler dağıtan Cumhurbaşkanı Erdoğan  Nisan 2023’den itibaren doğal gazda konutlarda ve sanayide ciddi bir indirime gitti. Buraya kadar çok güzel. Ancak unutmayalım ki asgari ücrete yapılan zam enflasyon kadar olacak. Doğal gaza ödeme yapılmadığı için enflasyon daha az çıkacak. (Mayıs ayında enflasyon ilk defa doğal gaz yüzünden % 8’in altına indi.) Böylece hükümet doğalgaza verdikleri hediyeyi asgari ücrete daha az zam yaparak geri alacak. Yani kaşıkla verdiklerini kepçeyle geri alacaklar.  

İsrail’de “arnona” denilen bir vergi var. Her bağımsız daire bu vergiyi ödüyor. İşyerleri için ise cinsine göre çok daha fazla oranda bu vergiyi ödemek zorunda. 100 m2. bir daire ortalama 600 şekel gibi her ay bu vergiyi ödemek mecburiyetinde. Çok ciddi bir gider. Tabii bunun yanında binaların genel giderleri de her ay ortalama 300 şekel gibi.

İsrail’de enflasyon bir tık düştü. Bu ev fiyatlarına da aynı oranda yansıdı. Asgari ücrete bir ince zam geldi. Ama kimsenin taktığı yok. Çünkü genelde en basit işçinin maaşı bile asgari ücretin üzerinde. İsrail’de genelinde çalışanların ortalama ücreti 11 bin şekel civarında. Laf arasında şunu da söylemeden geçemeyeceğim. İntel İsrail’e rekor miktarda 25 milyar dolar yatırım yapıyor. Fabrika güneyde Kiryat Gad yerleşim yerinde. Yüzlerce işçi iyi fiyatlarla işe girecek.

Netanyahu hükümeti iş başına geldiğinde çok büyük miktarda dövizin yurt dışına çıktığı ve bunun sebebini Netanyahu ve onun hukuk reformu adı altında kanunlarda yapmaya kalktığı değişiklik olduğu dile getirildi. Oysa İsrail’den bu döviz çıkışının sebebi USS’deki yüksek faizler olduğunu Bard ve ChatGPT kullanan okuyucular öğrenmişlerdir. Ancak bu hukuk reformunun ve bununla ilgili büyük protestolar yüzünden Netanyahu oldukça ciddi saygınlık ve oy kaybetti. Bu arada Netanyahu aleyhine açılan davalardan en önemlisi olan “dosya 3000, denizaltı davası” galiba çöktü.  

Şöyle bir yazayım dedim, belki biraz serpme kahvaltı gibi oldu ama belki ilginizi çeker diye düşündüm. …

Aaron Baruch  (Ankaralı)