9 Nisan’da İsrael’de seçimler var.
Esasında normal olarak seçimler Kasım 2019’da yapılacaktı. Geçtiğimiz yılın son
günlerinde Netanyahu “Eğer, yasaları geçiremiyorsak seçime gitmek lazım”
diyerek erken seçim kararı aldı ve bunu meclisten geçirdi.
Basında ayrıca erken
seçim kararı alınmasına, Ultra-Ortodoks (Haredi) Yahudi gençlerin, ülkede 3
yıllık zorunlu askerlik hizmetine alınması için meclise sunulan ve gelecek
yılın ilk günlerinde oylanması planlanan yasanın neden olduğu yazıldı.
Ülke Netanyahu, halk
arasındaki ismiyle Bibi, taraftarlarıyla karşıtları olmak üzere ikiye bölünmüş
durumda. Netanyahu karşıtlarının en çok destekledikleri parti Kahol-Lavan, yani
mavi-Beyaz partisi. Kahol-Lavan, eski genel Kurmay başkanı ve Hosen L’Yisrael
(İsrael Direnç) partisi başkanı Benny Gantz ile, Yeş Atid (Gelecek var) partisi
başkanı Yair Lapid liderliğinde oluşturuldu.
Netanyahu iki devletli
bir çözüme inanmıyor. Bir Filistin Devleti kurulmasına karşı. “Yeteri kadar
düşmanımız var. Burnumuzun dibinde yeni bir düşman devlete ihtiyacımız yok” diyor. Netanyahu ayrıca İran’ı da takıntı haline getirmiş durumda. “Sonsuza
kadar kılıçla yaşayacağız” diyor. Benny Gantz ise “Filistin’i ekonomik olarak
kalkındırmalı ve barış kapılarını açık tutmalıyız” demekte. İsrael
halkının ise Filistinlilerle görüşmeleri destekleme oranı, son on yılda %
70’ten % 50’ye düşmüş bulunmakta.
Bibi döneminde İsrael ekonomisi büyük bir
başarı kaydetti. Uluslararası teknoloji borsası Nasdaq’ta ABD’den sonra en
fazla şirket İsrael’e aittir. Son derece düşük işsizlik oranı ve sıfır
enflasyon ile bu küçücük ülke özellikle StartUp şirketleriyle kişi başına
geliri 43.000 dolar seviyelerine getirdi ki bu İngiltere, İtalya gibi
ülkelerden daha fazla. Başarıları bununla kalmıyor. İsrael dünyanın en güçlü
sekizinci ülkesi konumunda ve İsrael halkı dünyanın en mutlu on birinci halkıdır.
Nükleer gücü olan İsrael, dünyadaki en
iyi ordularından birine sahiptir. Mossad dünyanın en iyi istihbarat
teşkilatıdır. Kendi uyduları olan, aya insansız hava aracı gönderebilen bir
ülkedir israel. Sayısız buluşları, tarımı, ihracatı, turizmi, HiTech’i ile neresinden bakarsanız bakın, İsrael Netanyahu’nun liderliğinde müthiş
başarılar yakalamıştır.
Benjamen Netanyahu, eğer bu seçimlerden
sonra da hükümeti kurup yeniden başbakan olursa ülkenin kurucusu ve babası
sayılan Ben Gurion’un rekorunu kırarak en uzun süre İsrael’i idare eden lider
olacak. Karizması, müthiş konuşma yeteneğiyle Netanyahu siyasi olarak da kendi
döneminde “Kudüs’ün İsrael’in
bölünmez ve ebedi başkenti” olarak tanınması gibi müthiş siyasi bir başarı
gösterebilmiş bir lider. Birkaç gün evvel Golan tepelerinin İsrael’e ait olduğu
ABD tarafından tanındı. Hiçbir dönemde olmadığı kadar Arap ülkeleri ile siyasi
ilişkilerde ciddi mesafeler alındı. Körfez ülkelerinde spor müsabakalarında
altın madalya kazanan sporcularımız Hatikva’yi çaldırıyor, Magen David göndere
çekiliyor, ben de ağlıyorum. Bibi, “İsrael,
Yahudiler‘in ülkesidir” yasasını meclisten geçirme başarısını gösterdi. ABD
başkanı Trump, Hindistan başbakanı Mondi, bırakın onu desteklemelerini
neredeyse arkadaşları. Bunlar müthiş başarılar ve İsrael siyasi tarihinde çok önemli kilometre
taşları.
Netanyahu’nun başarısız olduğu konuların
en başında sağlık meselesi geliyor. Büyük buluşlarıyla bırakın İsrael’i,
insanlığa muazzam faydaları dokunan bu milletin hastaneleri çok kötü durumda.
İsrael’de 1000 kişiye 1,8 yatak düşüyor ki bu ortalama, emsal ülkelerin çok
altında. Hizmeti, pisliği, konforu, bürokrasisi, pahalılığı bu ülkeye de, bu
millete de hiç yakışmıyor. Türkiye’yi
ben de dâhil çok eleştiririz ama Erdoğan döneminde sağlık konusunda Türkiye dev
adımlar attı ve karşılığını da Erdoğan oylarını arttırarak, ülke de tıp
turizminde ciddi artışlar yakalayarak aldı. Darısı İsrael’in başına…
Netanyahu’nun başarısızlıkları arasında
hayat pahalılığı geliyor. Tel Aviv dünyanın en pahalı onuncu şehri. Merkezde
100 metre kare evin kirası yaklaşık 10.000 şekel. (Yaklaşık 2.750 dolar.) Satın
almaya kalkarsanız 20 yaşında otoparkı olan 100 metre kare ev neredeyse 5
milyon şekel. (Yaklaşık 1 milyon 300 bin dolar.) İnşaat kalitesi de dökülüyor.
İki kişilik ortalama bir ailenin kira hariç 12 – 15 bin şekel (3.350 – 4.100
dolar) aylık gideri var. Özellikle ev fiyatlarının yüksekliği gençleri çok
düşündürmekte. Fakat merkezden uzaklaşırsanız bu fiyatlar süratle düşebilir. Bu
konuda İsrael’i eleştirenlerin asgari ücretin 6 bin şekele (Yaklaşık 1.650
dolar) yakın olduğunu gözden kaçırmamaları lazım.
Netanyahu pek çok adli kovuşturmanın
içinde. Aldığı hediyeler dolayısıyla hakkında dava açılması talebi var. Bence
bu çok saçma. Adamın aldığı viski puro gibi toplamı 10 bin doları bulmayan
hediyelerin gayrı kanuni olduğunu ispatlamak için nereyse 1 milyon dolar
harcandı. Almanya’dan onun döneminde satın alınan 4 nükleer denizaltı ile
ilgili olarak rüşvet aldığı hakkında dava açılmaya çalışılıyor. Mısır’ın da bu
denizaltılardan almasına Netahyahu izin vermesi bir başka dava konusu.
Netanyahu bir de basın ile ilgili olarak soruşturuluyor. Burada esas konu, onu
destekleyen zenginleri basın sektörüne girmeleri konusunda teşvik ettiği ve
kendi basınını yarattığı iddiaları. Netanyahu’nun çok uzun zamandır iktidarda
olduğu, bu soruşturmayı yürütenlerin kendi adamları olduğu iddiaları da var.
Netanyahu uzun zamandır iktidarda oluşu ile Erdoğan’a ve Putin’e benzetilmekte.
Netanyahu gelir dağılımındaki eşitsizlik
olduğu konusunda çok eleştiriliyor. Ülkede pek çok çocuğun aç olduğu
istatistiklere yansıyor. Ancak burada şunu söylemekte fayda var. Çok fazla
çocuk yapan İsrael vatandaşı olan Araplar ve ülke demografisine eşi bulunmaz
bir hizmet veren harediler istatistiklere çok olumsuz bir şekilde yansırlar.
Bunu gözden kaçırmamak lazım. Ancak
emeklilerin ve engellilerin devletten aldıkları yardımların çok az olduğunu
söyleyen çok İsrael vatandaşı var.
Dünya’da da İsrael’de de sosyalist “sol”
gerilemekte ve milliyetçi “sağ” görüş yükselmekte. Geçen seçimlerde,
hiçbir anket kuruluşunun öngörmediği bir şekilde büyük bir sürpriz yaparak
seçimin mutlak galibi olan Netanyahu bu sefer de aynı başarıyı gösterirse benim
için sürpriz olmaz.
Kim bilir belki bu seçimler İsrael
demokrasisi için de bir imtihan niteliğini taşıyor. Hayırlısı olsun.
Aaron Baruch (Ankaralı)
Kaynakça : The Economist
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.