GÖÇMENLERİN TRANSİT MERKEZİ… TÜRKİYE…

GÖÇMENLERİN TRANSİT MERKEZİ… TÜRKİYE…

Biz Yahudiler de göçmendik. Pek çok Yahudi göç yollarında öldü, Struma, yüzen tabut Salvador ve daha pek çok dram. Zavallı göçmenlerin haberlerini işitince hemen zaplayıp başka kanallara geçerken bunu da hatırlayın. Biz de göçmendik, bizi de dövdüler, bizi de ezdiler, bizi de öldürdüler…

Dilim döndüğü, yeteneğim elverdiğince bilgi dağarcığımdakileri sizlerle paylaşmak istedim, öyle ya, bilgi evrenseldir, paylaşılmalıdır…

Türkiye mülteciler konusunda çok derin hatalar yapmıştır. Özellikler Suriyeli mültecilerin kalıcılığını küçümsemiş, hiçbir plan yapmadan ya Allah,  ya bismillah diyerek salmıştır Suriyeli milyonlarca göçmeni Türkiye’nin bağırsaklarına…

Ancak herkesin kabul etmesi gereken bir gerçek vardır ki insanlık adına mülteciler için koruma, eğitim ve sağlık başta olmak üzere karınca kararınca da olsa pek çok olasılığı başarı ile sağlamıştır. Üstelik toplumsal destek konusunda pek çok tereddüt olmasına rağmen.

Suriye’de iç savaş başladığında 29 Nisan 2011 de ilk göç dalgasını milyonlar takip etti. 2011 yılında Türkiye’deki göçmen sayısı 58 bin iken şimdilerde bu sayı 4 milyonu aştı. Türkiye 2020 yılında en fazla mülteciye ev sahipliği yapan ülke olmanın yanında ülkelerindeki savaşlardan yoksulluktan ve olanaksızlıklardan kaçan bütün düzensiz göçmenlerin hedef ülkesi haline geldi. Yalnız üreyen  ve hiç üretmeyen bu toplumu hiç kimse istemiyor. Belli ki gittikleri her ülkeye bela götürecekler, ancak atsan atamıyorsun, satsan satamıyorsun…

Türkiye’nin en büyük hatası Suriye’de Esad mı Eset mi her neyse yönetimi bırakıp kaçacağını varsayması oldu. Eset gidecek, göçmenler de geri dönecekti. Ama adam Rusya’yı arkasına aldı ve gitmedi, göçmenler de dönmedi, Türkiye’de aldı başına belayı…

Öte taraftan Batı’nın mültecileri mümkün olduğunca sınırlarında uzakta tutuma çabasının adresi Türkiye oldu. Özellikle 2014 – 2015 yıllarında yaşanan büyük akın sonrasında 1 milyon göçmen Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaşınca, Avrupa Birliği Türkiye’ye “aman kapat kapıları, durdur şunları” demeye başladı. Türkiye “tamam, ama önce para isterim” diyerek diğer şartlarını da masaya koydu.  Anlaştılar. (16 Mart 2016) Türkiye soğuk savaş günlerindeki “tampon bölge” konumuna geri dönüyordu. AB bunun karşılığında Türkiye’ye 3+3 milyar Euro verecek, ayrıca Gümrük Birliğini güncelleyecek, bir de yılan hikâyesine dönen üyelik konusunda da ilerlemeler sağlanacaktı. Bir de Türk vatandaşlarına AB ülkelerine vizesiz seyahat olanağı tanındı. Şahane değil mi?

Ancak anlaşmanın daha mürekkebi kurumadan AB su koyuverdi. Önce anlaşmayı “iyi niyet beyanına” dönüştürdü. Sonra da dedi ki; “mutabakat, AB ile değil, üye ülkeler arasındadır.” Yani kişileştirdi. Artık Türkiye’nin muhatabı AB değil, ayrı ayrı üye ülkelerin her biri idi.  Para konusunda da bir iki verdikten sonra “haftaya gel demeye” başladılar… Vize meselesi de hiçbir zaman gerçekleşmedi, gerçekleşeceği de yok. Üyelik konusunda hiçbir gelişme olmadı. Türkiye iki de bir “bakın açarım kapıları” diyerek AB’ne sözünü tutması için tehditler savursa da sonuçta Türkiye en fazla mülteci barındıran ülke oldu ve mülteci üssüne döndü. Gelen kalıyordu ama gitmiyor ya da gidemiyordu.  

Ülkelerini terk eden 6,5 milyon Suriyelinin sadece % 15’i gelişmiş ülkelere ulaşabildi ve bu gün 3.6 milyonu Türkiye’de, 1 milyonu Lübnan’da, 600 bini Ürdün’de 250 bini kuzey Irak’ta yaşıyor.

Dokuzuncu yılını dolduran Suriye krizinin şüphesiz en büyük mağduru Suriye halkı oldu. Savaştan, şiddetten eziyetten kaçan Suriyeliler hayatlarını kurtaracak barınaklar aramaya başladılar. Nüfusu 2011 yılında 22 milyon olan Suriye’de her iki kişiden biri evini, her dört kişiden biri de ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Harabeye dönen Suriye’de 500 bin sivil hayatını kaybetti. Milyonlarca insan yaralandı ve sakat kaldı, en önemlisi bütün Suriyeli umudunu ve hayallerini yitirdi.

Türkiye, Nisan 2011 sonrasında ülkelerinden canlarını kurtarmak için kaçanların güvenli limanı oldu. Gelenlerin sayısı kimi zaman azaldı, kimi zaman çoğaldı, sonuçta Türkiye’de doğalarla birlikte (550.000 Suriyeli bebek Türkiye’de doğdu) biometric olarak kayıt altına alınmış Suriyelilerin sayısı 20 Şubat 2020 itibarı ile tam 3.587.566’dır ve bu sayı Türkiye nüfusunun % 4.37’sine tekabül eder. Bu arada Suriyeliler‘in açtığı kapıdan başta Afganlılar, Iraklılar ve İranlılar olmak üzere 500 bin düzensiz göçmen de Türkiye’de girmiş ve ülke sınırları içerisinde sıkışıp kalmıştır.

Bütün planlar krizin geçici olması üzerine bina edilmişti. Esat gidecek göçmenler dönecekti. Ama özellikle DEAŞ’ın meydana çıkışı olayları değiştirdi. Kriz dokuzuncu senesindedir ve geçecek gibi de gözükmüyor. Türkiye’nin artık “Suriyeli göçmenler” adı altında doğan nur topu gibi bir problemi mevcuttur.  Türkiye Suriyeli göçmenlerin ülkeye düzensiz girişini engellemek için sınıra tam 822 kilometre duvar ördü. O Türkiye ki, terörü durdurmak için Batı Şeria ile İsrael arasına duvar ördü diye kıyameti koparan Türkiye… (İsraelin ördüğü duvar amacına ulaşmış ve o sınırdan kaynaklan terör büyük ölçüde engellenmiştir.)

İlk gelenler zaman içinde 26 adet kampa yerleştirilirler. Ancak Suriyeliler tamamen kendi seçimleri ve çabaları ile Türkiye’ye dağılmaya başladılar. Sınır bölgelerinden ayrılan bu göçmenlerin geri dönme eğilimlerini temelden etkileyecek olan bu gelişme onları “kent mültecileri” haline getirdi ve Suriyeliler Türk toplumu ile birlikte şehir merkezlerinde yaşamaya başladılar. Bir ara kamplarda yaşayan Suriyelilerin sayısı 270 bin iken bu sayı  2019 da 63 bine düştü. Türkiye’de en fazla Suriyeli İstanbul’da yaşarken diğer ilk sıralardaki iller Gaziantep, Hatay, Şanlıurfa ve Kilis’tir.

Türk toplumu vicdani sesini dinleyerek başta bu gelişmelere karşı sesini yükseltmedi ancak durum giderek değişmektedir. Şimdiye kadar yukarıda saydığım illerde halkın siyasi tercihleri değişmediyse de bundan sonra bazı değişiklikler beklenebilir.

5-17 yaş arasındaki Suriyelilerin sayısı 1 milyon 82 bindir. Türkiye’de günde 450-500 Suriyeli çocuk doğuyor. Eğitim çağındaki çocukları % 60’ından fazlası (680.000)  bir okula devam ediyor. Bu çocukların sadece 10 bini Arapça, geri kalanı ise standart Türk ilk eğitimi almaktadır. Suriye’de üniversite eğitimi yarıda kalmış gençlerle, liseyi bitirip üniversite sınavına girip kazanarak üniversiteye giren toplam Suriyeli sayısı 2020 yılında 33 bine ulaşmıştır. Bu da kalıcılığın bir başka göstergesidir.

% 98 i kampların dışında kentsel alanlarda yaşayan Suriyelilerin hayatlarını idame etmek için çalışmaktan başka seçeneği yoktur. Bunların sadece % 30’u çalışma izni ile resmi olarak çalışmakta, geri kalanı Türkiye’deki kayıt dışı ekonomiden faydalanmaktadır.

Gerek siyasi olarak, gerek demografik olarak, gerekse maddi olarak maliyeti oldukça fazla olan Suriyeli göçmenlerin sorunu daha uzun yıllar Türkiye’nin başını ağrıtacağa benzer.  Bu günlerde kapıları açarak göçmenlere Avrupa’ya geçiş izni veren Türkiye artık AB ile halatları tamamen çözdü diyebiliriz. Olan sonuçta zavallı göçmenlere oluyor…

Yazıma biz de göçmendik diye başlamıştım. Ama biz üreten, insanlığa katkıda bulunan, bilimde çığır açan bir toplumduk ve İsrael kurulduktan sonra ülkemizi bilimin merkezi haline getirdik. Tıpkı bu gün CORANAVİRÜS’e çareyi bütün insanlığın İsrael’den beklediği gibi. Budular, İsraelli doktorlar bunu da becerdiler, sadece deneme için 90 gün süreye ihtiyaç var.

Evet biz de göçmendik ama …

Esen kalın.

Aaron Baruch (Ankaralı)

Kaynak : PERSPEKTİF – TÜRKİYEDE’Kİ SURİYELİLER – 9 YILIN KISA MUHASEBESİ – M.MURAT ERDOĞAN  (Prof. Dr., Türk-Alman Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı, TAU Göç ve Uyum Araştırmaları Merkezi Müdürü)

https://www.perspektif.online/tr/siyaset/turkiyedeki-suriyeliler-9-yilin-kisa-muhasebesi.html