Bunu öyle mecazi anlamda söylemedim. Gerçekten kıymetleniyor. Dünyanın pek çok ülkesinde emlak fiyatları arttı. Ama en çok İsrael’de yükseldi. İsrael bu konuda da dünyanın en iyisi oldu. “Numbeo.com” bu konuda istatistikler ve araştırmalar yapan en ciddi kuruluşlarından birisidir. Siteden yapılan açıklamaya göre son 10 yılda İsrael’deki artış %345,7 ile dünya rekoru.
Son on yılda İsviçre’de
emlak fiyatları %165,5 artmış. Bu oranla araştırmaya katılan 30 ülke içerisinde
İsrael’den sonra ikinci olmuşlar. Sırada Almanya var. Almanya’da son 10 yılda
emlak fiyatları %162 artmış. ABD’de %153,3, Macaristan’da %137,8 İngiltere’de %74,9
fiyatlar artmış.
Bunları
okuyanların aklına hemen bazı sorular takılır ki bu çok normaldir.
1. Acaba İsrael’de enflasyon çok mu yüksek, fiyatlar ondan mı
artıyor?
2. Çalışanların ücretleri son 10 yılda ne kadar arttı?
3. Peki başka ülkelerde emlakların değerleri ne kadar artmış?
İsrael’de son on
yılın enflasyon oranı %0,92. Bu oranla İsrael bu araştırmaya katılan 30 ülke
içerisinde en iyilerden birisi. Kol hakavod İsrael. Sadece Japonya, İsviçre ve
Yunanistan İsrael’den daha iyi enflasyon oranlarına sahip. Ben İsrael’e 10 sene
evvel geldiğinde 1 dolar 3,75 şekeldi. Şimdi 3,25 dolaylarında dalgalanıyor.
Enflasyon bu
kadar düşük olduğuna göre o zaman çalışanların ücretleri son 10 yılda hiç artmamıştır
diye düşünebilirsiniz. Ama yanılırsınız. Bahis konusu İsrael ise sürprizlere
hazır olun. Son 10 yılda İsrael’de çalışanların ücretleri ortalama 137.443
şekelden 161.534 (2020 yılı ortalaması) şekele yükseldi. Bu artış pek çok
gelişmiş ülkeden daha iyi. Artış oranı %17,52 ve bu muhteşem bir oran. Aynı
dönemde ABD’de çalışanların ücretleri ortalama %13,7, İngiltere’de sadece %0,6,
Almanya’da %14,2 ve Fransa’da %2,8. Kol hakavod İsrael.
Peki, israel’de
emlak fiyatları neden bu kadar uçuşa geçiyor, neden bu kadar yüksek?
Ekonomistlere sorarsanız önce size İsrael’de “emlak yapım maliyetlerinin çok
yüksek” olduğunu söyleyeceklerdir. Sanki on sene evvel çok ucuzdu da bugün
pahalandı… “Vergiler çok yüksek” de diyebilirler. Bilakis, devlet
elinden geldiği kadar emlak fiyatlarını düşürmek için vergileri dengelemeye
çalışıyor. Yabancı uyruklulara satılan emlaklardan daha çok, İsrael
vatandaşlarından daha az vergi almaya bakıyorlar. Ama fiyatlar bana mısın
demiyor.
Esas mesele arz
ve talep. Bütün Dünya’dan insanlar gelip İsrael’den mülk almak istiyorlar.
Çünkü bu memleketin değeri her gün daha çok artıyor. Çünkü bu memleket kıymetleniyor.
Çünkü bu memlekette hayat var. Kol hakavod İsrael. Seni seviyorum.
Söylediklerim
palavra değil. Ülkenin her yanında dikine mimariler aldı başını gitti. Bu
modern yapılarda en düşük fiyat iki buçuk milyon şekel. Benim yaşadığım Netanya
İr Yamim’de 10 sene evvel ilk yüksek bina yeni yapılmaya başlanmıştı. Amerikalı
bir yapımcı olan Willa Sky burada 7 adet 25 katlı bina dikti. Peşinden inşaatlar
hızlandı. Son 10 senede İr Yamim’de 80’den fazla yüksek bina yapıldı. Bazıları
40 katlı. Arkadaşlar, bir katta dört büyük lüks daire var. Hesabını bir yapın.
Kaç daire eder, bütün bunlar 10 senede yapıldı. Hele sahil tarafına Briga iki tane 45 katlı bina dikti ki görmeyin
gitsin. Havuzları mı, tenis kortları mı, hele girişi wallahi Hilton halt etmiş.
O kadar güzel.
Peki kim alıyor
bu konutları, İsraelliler de alıyor dünyanın her yerinden gelen Yahudi
yatırımcılar da. “O topraklarda bir evim olsun” diyorlar. Hangi
yatırımla bu kadar para kazanacaklar? Kıymetleniyor benim ülkem, değerleniyor…
Bu işin tek can
sıkıcı tarafı gençlerin ev sahibi olması artık çok zorlaştı. Bugün iyi tahsil
yapmayan bir gencin alabileceği en yüksek ücret ayda 8 bin ya da 9 bin şekel. Hadi
bilemedin 10 bin. Evde karı koca çalışsalar çoluk çocuk ancak yaşarlar. Ebeveynlerinden
yardım almadan ev alabilmeleri çok zor. Ancak iyi tahsil alanlarda sorun yok.
Onlar 20 bin 25 bin hatta daha fazla maaş alabiliyorlar. Üç beş senede ev
sahibi olabilirler.
Sonuç, önce
İsrael’in kıymetlendiği, değerlendiği gün gibi aşikâr. İkinci bir sonuç da iyi
tahsil artık şart. Gençlerin analarından babalarından gördüklerini taklit
ederek hayatlarını sürdürmeleri çok zor. Önümüzdeki 25 senede en gözde
mesleklerin bugün daha adlarını bile bilmiyoruz. Artık berberlerin doktorlardan
daha çok kazandığı bir dünyada yaşıyoruz.
Aaron Baruch
Kaynak :
Jerusalem Post
